Trend

के पी भुसाल ‘अजस ’-                                                                                                                                                         

आराध्यदेव श्री पशुपतिनाथले रक्षा गरिएको, शान्तिका अग्रदूत भगवान श्री गौतमबुद्धको जन्मभूमि रहेको स्वतन्त्र राष्ट्र नेपालको लुम्बिनी प्रदेश अन्तर्गतका बाह्र जिल्ला मध्ये अर्घाखाँची एउटा पहाडी जिल्ला हो । प्राचिन कला संस्कृति, ऐतिहासिक , धार्मिर्क र प्राकृतिक सम्पदाको धनी यस जिल्लामा कैयौं प्रसिद्ध देवालय तिर्थस्थल तथा तपोभूमि रहेकाछन् । यस जिल्लाका प्रसिद्ध देवालय मध्ये सन्धिखर्क नगरपालिका वडानं.,२ मा पर्ने पवित्र तिर्थस्थल त्रिवेणीपुरको सामिप्यमा रहेको श्री सिद्धेश्वर शिवालय पनि पर्दछ । यसको प्राचिन इतिहासलाई कोट्याउँदै जानेहो भने पाकापुस्ताको भनाइ र किम्बदन्ति अनुसार अनादिकाल देखिनै अस्तित्वमा रहेकोकुरा बुझिन आउँछ ।

तर पछिल्लो समयलाई मात्रपनि चित्रण गर्नेहो भने सन्धिखर्क नगरपालिका वडानं.,२ भक्तिटोलमा रहेको श्री सिद्धेश्वर शिवालय ,अर्घाखाँची जिल्लाको सुन्दर नगरी चुत्राबेशी सन्धिखर्कको जननीको रूपमा रहेको मानिन्छ । करिव सात दशक मात्र फर्केरहेर्दा हाल भक्तिटोलमा रहेको बृद्धाश्रम भवनको साम्ने एउटा ठूलो पिपलको रूख थियो । त्येही पिपलको फेदमा श्री सिद्धेश्वर भगवानको स्थापना रहेकोकुरा हालपनि धेरै जनसमक्ष विदितै छ । यसै स्थानमा राखिएको शिवजीको पुरानो (जो अहिलेपनि सुरक्षित राखिएकोछ) शिलामा भक्तजनले पूजाअर्चना गर्दै आएका थिए ।

यसै सिलसिलामा हालको सन्धिखर्क नगरपालीका, १० धरमपानी निबासी पिताम्बर पौडेल (भक्तिबा) ले बि.स २०११ सालमा उल्लेखित शिवजीको स्थापनामा नियमित पूजाअर्चना गर्न सुरु गर्नुभयो । केही समयपछि हालको शिवालय रहेकै स्थानमा कच्ची शिवालयको निर्माण कार्य सम्पन्न गर्नुभै विधिवत् उक्त भोलेबाबाको स्थापनालाई उहाँले नै स्थानान्तरण गर्नु भएको थियो । ज्ञानी शिवभक्त पिताम्बर पौडेल आफुपनि स्थायी रूपमा शिवालय नजिकै बसोबास गर्न थाल्नुभयो र उहाँ यसै ठाउँबाट ब्रह्मलिन हुनुभयो।पछि भक्तिबा बस्दै आउनु भएको हालको भक्तिटोलको नाम पनि उहाँ कै नामबाट भक्तिटोल रहन गएकोहो ।

शिवालय निर्माण गरेर भक्तिबा बस्न थाल्नु भएपछि चुत्राबेशीमा स्याउलाले बारेका छप्पड्मा दिवाकोलागि मात्र नास्ता पसल खुल्दै गए । बिकासको क्रममा कच्ची घर निर्माणकार्य बढ्दै गयो । वरिपरि जङ्गलले घेरेको वीचमा श्मसानघाट रहेको महिला तथा बालबालिका दिनमापनि एकलदोकल हिड्न डराउने चुत्राबेशीमा यसरी मानिसको स्थायी बसोबास बढ्दै गएको हो । बस्ती विकासको संगसगै २०२० सालमा जिल्लाकै शिक्षाको धरोहर जनज्योति माध्यमिक बिद्यालयको स्थापना भएकोहो । साथै बि.सं ३०३२ सालमा नरपानीमा रहेको अघाखाँची जिल्लाको सदरमुकाम स्थानान्तरण भै सन्धिखर्कमा आएपछि विकास निर्माणले निरन्तता पाइनै रहेको हुदा अर्घाखाँची जिल्लाको मुटु सन्धिखर्क चुत्राबेशीमा मानिसहरूको बस्ती दिनानुदिन बढिरहेकोछ ।

मुलुकको कुल जनसंङ्ख्याको ८३ प्रतिशत भन्दा बढी हिन्दूधर्मावलम्वी बसोबास गरिरहेको नेपालमा बिभिन्न प्रलोभनमापारी हिन्दूधर्मको गरिमालाई अपव्याख्यागर्दै धर्म परिवर्तन गराउने केही समुह र व्यक्ति सक्रिय रहेकोकुरा सबैलाइ विदितैछ । अझ यस्तो अवस्थामा मुलुकभित्र रहेका पुराना मठ ,मन्दिर तथा देवालयको मर्मत सम्भार गरी यिनको गरिमा कायम राख्दै अस्तित्वमा ल्याउन नसक्नु हामी वैदिक सनातन धर्मावलम्वीहरूकालागि मुख्य चिन्ताको विषय हो ।

यसै कुरालाई मध्यनजर राख्दै ऐतिहासिक र धार्मिक दृष्टिकोणले अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण यस श्री सिद्धेश्वर शिवालयको औचित्य कायमगर्ने उदेश्यले मिति २०६३ साल पौष ५ गतेका दिन लामो समय सम्म भक्तिबाको सामिप्यमा बस्दै आउनु भएका श्री भविश्वर खनालको सकृयतामा शिवालय संग सम्बन्धित अन्य आम सरोकारवाला नगरवासी हरूको आमभेलाको आयोजना गरिएको थियो । सो भेलाको निर्णय अनुसार सन्धिखर्क नगरपालीका, १ निवासी श्री कुलदिप भुसालको अध्यक्षतामा श्री सिद्धेश्वर शिवालय तथा आनन्द बृद्धाश्रम नामको तदर्थ समिति गठन भएको थियो । पछि त्यो समिति जिल्ला प्रशासन कार्यालय अर्घाखाँचीमा नियमानुसार दर्ता गरिएकोछ । उल्लेखित समितिले बृद्धाश्रम भवन निर्माणकोलागि अति आवश्यक अपुग घडेरी खरिदगरि बृद्धाश्रम भवनको निर्माण कार्य समपन्न गरेकोहो । हाल यो समिति श्री सिद्धेश्वर शिवालय सञ्चालक समितिको मातहतमा सञ्चालनमा रहेकोछ ।

पछि श्री सिद्धेश्वर भोलेनाथको सेवा र शिवालय निर्माणको विषयलाई लिएर सरोकारवालाको आमभेला आयोजना गरियो । सो भेलाको निर्णय अनुसार सन्धिखर्क,२ निवासी श्री नारायण प्रसाद खनालको अध्यक्षतामा १७ सदसीय तदर्थ समिति गठन गरियो । यो समितिलाई पनि मिति २०६८ साल भाद्र २९ गतेकादिन जिल्ला प्रसाशन कार्यालय अर्घाखाँचीमा नियमानुसार दर्ता गरिएकोछ । यस समितिको सक्रियतामा प्यागोडाशैलीको नयाँ शिवालय निर्माण कार्य समपन्न गरिएकोहो ।

यस ऐतिहासिक शिवालयमा नयाँ संरचनाको साथसाथै मूर्ति ब्यबस्थापनमा पनि सुधार विस्तार गरिएकोछ । हाल यहाँ पुराना मूर्तिहरूको साथमा नयाँ मूर्तीकोपनि स्थापना गरिएकोछ । ऐतिहासिक यस मन्दिरमा नेपालमै पहिलो पटक स्फटिक शिवलिङ्गको स्थापना गरिएकोछ । जानाकार विज्ञहरूका अनुसार धार्मिक दृष्टिकोण अनुसार यसको विशेष महत्व हुनेकुरा बताउनु हुन्छ । नयाँ मूर्तिको प्राणाप्रतिष्ठा श्री हरिहर सन्न्यास आश्रम देवघाटधामका पीठासीन श्री १००८ स्वामी ज्ञानानन्द सरस्वती महाराज ज्यू बाट २०६९ साल बैशाख १६ गतेका दिन सु–सम्पन्न भएकोहो ।

अर्घाखाची जिलल्लाको मुटुक सन्धिखर्क नगरपालिका वडानं., २ भक्तिटोलमा स्थापित धार्मिक धरोहर श्री सिद्धेश्वर शिवालयलाई हालको अवस्था सम्म ल्याइपुर्याउनमा सन्धिखर्क, २ निवासी श्री नारायण प्रसाद खनाल लगायतका महानुभावहरूको विशेष योगदान रहेकोछ । हाल यस श्री सिद्धेश्वर शिवालय सञ्चालक समितिले वहुआयामिक सेवामुलक कार्यक्रम सञ्चालनमा ल्याएकोछ । जो निम्नानुसार रहेकाछन् ।

१–यस श्री सिद्धेश्वर शिवालय संचालक समितिको मातहतमा श्री सिद्धेश्वर आनन्द बृद्धाश्रम नामको संस्था संचालनमा रहेकोछ । जसको मातहतमा रहेको आश्रम भवनमा श्री पाणिनि वेद विद्याश्रममा अध्ययनरत बटुक तथा गुरूवर्गकालागि आवासको ब्यवस्था मिलाउनुको साथै असहाय अपाङ्ग,तिर्थवासी र विपतमा परेका महिला पुरुषलाई केही दिनकोलागि भोजन र आवासको ब्यवस्था मिलाउदै आइएकोछ ।

२–सन्धिखर्क नगरपालिका वडानं. १ शान्तिबगैंचामा श्री पाणिनि वेद विद्याश्रमको स्थापना गरिएकोछ । यसमा हाल ३५ जना बटुकहरू अध्ययनरत हुनुहुन्छ । कक्षा ६ देखि १० सम्म संचालनमा रहेको यस विद्याश्रममा संस्कृत तर्फ शुक्लयजुर्वेद, संस्कृत भाषा, कर्मकाण्द र संस्कृत ब्याकरण पढाइहुन्छ । त्यस्तै अन्य विषयमा ईङलिस नेपाली, गणित र सामाजिक शिक्षा पढाइ हुन्छ ।

३–यसै शिवालय सञ्चालक समितिको अगुवाइमा ॐ श्रीकृष्ण नामकाे   गौशाला संचालनमा ल्याइएकोछ, जस्को मातहतमा करिव १५० को हाराहारीमा बेवारिसी स्थाानिय गौमातालाई सन्धिखर्क वडानं.,६ नरपानीमा गोठ निर्माणगरि सेवा पुर्याइएकोछ । यसको साथसाथै सिद्धेश्वर शिवालयमा पनि स्थानिय गाईपालि स्फटिक शिवलिङ्गमा दैनिक दुध चढाउने ब्यवस्था मिलाइएकोछ ।

४–’धर्मो रक्षति रक्षित’ भन्ने मूलमन्त्रलाई आत्मसात् गर्दै हिन्दूधर्म रक्षापरिषद (HRP)नेपाल नामको संस्था खडा गरिएकोछ र यसको माध्यमबाट बिभिन्न ठाउँमा वैदिक सनातन धर्मको मर्म र महत्वकोबारेमा सर्वसाधारणलाई पनि बोध गराउने उद्देश्यले विज्ञ द्वारा धार्मिक प्रवचनका कार्यक्रम आयोजना गरिदै आइएकोछ । साथै एच.आर.पी नेपालको सङ्गठन अर्घाखाची र कपिलबस्तु जिल्लाका वडावडामा पुर्याइएकोछ । आगामि दिनमा यो सङ्गठन मुलुकभरी पुर्याउने लक्षकासाथ कार्य अघि बढि रहेकोछ ।

५–ठूलाठूला अनुष्ठान,लक्षवत्ती, ब्रतवन्ध, रुद्री विवाह र अन्य बिबिध, ब्यक्तिगत पूजा अर्चना गर्न चाहने भक्तजनकालागि समितिले सिद्धेश्वर मन्दिर परिषर्मा आवश्यक ब्यवस्था मिलाउदै आएकोछ ।

६–घरघरमा ब्यक्तिगत अनुष्ठान तथा विविध पूजा अर्चना गर्दा पण्डित तथा बटुक सेवा आवश्क भएमा उपलब्ध गराउने ब्यवस्थाछ ।

७–कुनैपनि धार्मिक कार्यक्रम गर्दा दुविधा हुनगएका विषयवस्तुमा धार्मिक मान्यता अनुसार उचित रायसरसल्लाह दिने ब्यव्स्था मिलाइएकोछ ।

उल्लेखित कार्यक्रम संचालन गर्दै हालको अवस्थामा आइपुग्दा समितिलाई विभिन्न समस्या आइ नपरेका होइनन् । आगामि दिनमा झनै चुनौतिका चाङ थपिदै जानेछन । तरपनि यस श्री सिद्धेश्वर शिवालय संचालक समितिले अघि सारेका योजनाहरू दिगो रूपमा संचालन गर्नु वाञ्छनीय हुन्छ । यसकोलागि सर्वपक्षिय सहयोग समर्थनको खाँचोछ् । तव मात्र सुपादेउराली मन्दिर, अर्घा महाकालीदेवीको मन्दिर र विचमा श्री सिद्धेश्वर शिवालय आकर्षक हुनेछन र पर्यटन प्रवर्धनमा ठूलो टेवा मिल्ने संभावना हुन्छ ।


(लेखक श्री सिद्धेश्वर शिवालय सञ्चालक समितिका सचिव हुनुहुन्छ)

प्रतिक्रिया

सम्बन्धित खवर

ताजा अपडेट
धेरै पढिएको

छड्के नजर : (शार्दुलविक्रीडित छन्द)

नौली बुहारी – (इन्द्रवज्रा छन्द)

अर्घाखाँची व्यापार संघको अध्यक्षमा योगेन्द्र खड्का निर्वाचित

साथी सहकारीको १२ औं वार्षिक साधारण सभा सम्पन्न

मल्लरानी ग्रामिण बिकास सरोकार केन्द्रको आयोजनामा एचआईभी समन्वय बैठक तथा अन्तरक्रिया कार्यक्रम सम्पन्न

पीडाभित्रको पीडा : (शिखरिणी छन्द)


TOP